ارزش زمانی پول چیست؟ + نحوه محاسبه ارزش زمانی پول

ارزش زمانی پول از مفاهیم اقتصادی است که یک مفهوم ساده اما بسیار کاربردی را نشان می‌دهد. مفاهیم اقتصادی همیشه برای متخصصان این رشته نیست و گاهی همه ما نیاز به آشنایی با این مفاهیم داریم، چراکه جزو سواد مالی بوده و در رشد اقتصادی ما تاثیر دارند.

بحث ارزش پول برای ما ایرانی‌ها با توجه به تورمی که در سال‌های گذشته وجود داشت، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از آن جایی که این موضوع در زندگی ما نقش پررنگی دارد، تصمیم گرفتیم که این مطلب را به بررسی آن اختصاص بدهیم.

مفهوم ارزش زمانی پول چیست؟

ارزش زمانی پول یا (TMV) نوعی سواد مالی و یک مفهوم اقتصادی بسیار ساده است که البته به یک احساس غریزی در ما هم اشاره دارد. برای همه مشخص است که ارزش مقدار مشخصی سرمایه در حال حاضر بیشتر از همان مقدار در آینده است. برای مردمی مانند ایران که با تغییرات سریع قیمت مواجه هستند، این جمله کاملا قابل درک است. اما این درک بیشتر به دلیل وجود تورم و گران شدن هزینه خدمات و کالاها می‌باشد.

با این وجود حتی با در نظر گرفتن تورم صفر هم این جمله کاملا درست است، چراکه با سرمایه‌ای که اکنون در اختیار شما قرار می‌گیرد، امکان سرمایه‌گذاری و کسب بازدهی خواهید داشت که می‌تواند به رشد سرمایه شما کمک کند.

هر چند که ممکن است در نگاه اول این طور به نظر نرسد. برای مثال در شرایطی که تورم صفر است، صد دلار امسال با سال بعد ارزش یکسانی دارد و این نگاهی است که در افراد با سواد مالی کم دیده می‌شود. فرض کنید که قرار است به شما به صورت ماهیانه هزار دلار دستمزد پرداخت شود، آیا تمایل دارید این حقوق را به صورت ماهیانه یا هر سه ماه یکبار به مبلغ سه هزار دلار دریافت کنید؟

ممکن است عده‌ای گزینه دوم را ترجیح بدهند چراکه مبلغ بزرگتری به نظر می‌رسد اما این کار کاملا اشتباه است. اینجا دقیقا همان جایی است که مفهوم ارزش زمانی پول مشخص می‌شود.

اگر شما به صورت ماهیانه هزار دلار دریافتی داشته باشید، می‌توانید بخشی از آن را سرمایه‌گذاری کنید و با این کار، سرمایه خود را رشد دهید. پس در نهایت مبلغ بیشتری از سه هزار دلار در پایان سه ماه خواهید داشت.

هم‌چنین تورم یک عامل بسیار موثری است که به شما می‌گوید هر چه زمان بگذرد، پول ارزش کمتری پیدا می‌کند. البته همه ما بسته به یک احساس غریزی ترجیح می‌دهیم در جهت مفهوم ارزش زمانی پول حرکت کنیم و سرمایه خود را اکنون در اختیار داشته باشیم که کاملا درست است.

بیشتر بخوانید: تاریخچه پول، معرفی و سیر تکامل پول در جهان

اهمیت ارزش زمانی پول

چرا باید با مفهوم ارزش زمانی پول آشنا باشیم؟ اگر تصمیم دارید در زندگی از نظر اقتصادی پیشرفت کنید، حتما باید با مولفه‌های مهم در این حوزه آشنا باشید. خصوصا برای افرادی که در شرایط تورمی زندگی می‌کنند، این مفاهیم می‌تواند بسیار کمک‌کننده است.

عده‌ای از مردم تمایلی به سرمایه‌گذاری نشان نمی‌دهند و ترجیح می‌دهند سرمایه را در حساب خود برای روز مبادا نگه دارند. اما این افراد توجه ندارد که این سرمایه هر چند که عدد ثابتی دارد، اما به مرور ارزش خود را از دست می‌دهد و شاید روزی برسد که دیگر نتوان با این سرمایه کار خاصی کرد.

پس ارزش زمانی پول در قدم اول به شما می‌گوید که باید برای رشد اقتصادی به سرمایه‌گذاری فکر کنید. این ویژگی لزوما برای کشورهایی با تورم بالا مانند ایران نیست، چراکه تقریبا در تمام نقاط دنیا تورم وجود دارد، اما در مناطق با تورم زیاد خیلی بیشتر احساس می‌شود.

بیشتر بخوانید: تورم چیست و چه تاثیری در معاملات دارد؟

آشنایی با مفهوم تغییرات ارزش پول در گذر زمان می‌تواند در نحوه سرمایه‌گذاری شما هم تاثیر داشته باشد. در هر صورت سرمایه‌گذاری بهتر از راکد نگه داشتن پول است اما مطمئنا همیشه هم بهترین راهکار نیست. زمانی این روش می‌تواند به رشد اقتصادی شما کمک کند که با بالاترین بازدهی انجام بشود.

بسته به ریسک‌پذیری، هر فردی به شیوه ای برای کسب سود برنامه‌ریزی می‌کند. برخی سپرده گذاری در بانک با نرخ سود مشخص را انتخاب می‌کنند، در حالی که برخی به این میزان سود قانع نیستند و روش‌های دیگر را راهکار بهتری می‌دانند. در این میان قطعا سرمایه‌گذاری که بتواند سود مرکب و بیشتری از نرخ سود بانکی ایجاد کند، روش بهتری خواهد بود. پس یکی دیگر از اهمیت‌های ارزش زمانی پول این است که به شما برای برنامه‌ریزی بهتر در مورد استفاده از سرمایه کمک می‌کند.

ارزش فعلی و ارزش آتی پول چیست؟

قبل از بررسی نحوه محاسبه ارزش فعلی و آتی پول بهتر است تا این اصطلاحات را بیشتر بشناسید. نحوه نام‌گذاری تا حدودی نشان می‌دهد که منظور از مفاهیم گفته شده چیست. ارزش واقعی سرمایه‌ای که اکنون در اختیار دارید، به عنوان ارزش فعلی شناخته می‌شود. این سرمایه بسته به نحوه استفاده شما می‌تواند ارزش متفاوتی در زمان‌های مختلف پیدا کند.

برای مثال با فرض مثبت بودن تورم، همین سرمایه کنونی شما در چندین سال گذشته ارزش واقعی بیشتری داشت. برای اطمینان کافی است سری به قیمت کالاها در چند سال گذشته بزنید تا ببینید با این مقدار پول می‌توانستید چقدر از یک کالا مشخص را به نسبت حال خریداری کنید.

به همین شکل، احتمالا در چندین سال آینده همین مقدار پول قدرت خرید کمتری داشته باشد. ارزش زمانی پول نشان می‌دهد که در آینده با توجه به نحوه سرمایه‌گذاری، پول شما چقدر ارزش خواهد داشت. این ارزش، همان ارزش آتی سرمایه است که البته به شکل دقیق قابل محاسبه نیست.

عوامل زیادی هستند که می‌توانند در ارزش پول فعلی شما در آینده تاثیر داشته باشند. با فرمول هر چند که پیش‌بینی دقیق‌تری از این ارزش می‌شود، اما بازهم دقیق نیست. تبدیل ارزش فعلی پول به ارزش آتی آن به عنوان مرکب کردن شناخته می‌شود و به عکس این فرآیند هم تنزیل نام دارد. در ادامه فرمول و شیوه محاسبه این دو مفهوم را بیشتر بررسی خواهیم کرد.

نحوه محاسبه ارزش فعلی پول

اکنون دیگر بیشتر محاسبات با استفاده از ابزارهایی که طراحی شده است انجام می‌شود و از این رو بیشتر افراد تمایلی به یادگیری فرمول و نحوه محاسبه ندارند. اما فرمول تنها برای محاسبه نیست. این روابط در حقیقت نشان می‌دهند که ارزش فعلی یا آتی بسته به چه عواملی تغییر پیدا می‌کند و به نوعی به شما دقیق‌تر این مفاهیم را نشان می‌دهند. از این رو ما هم تصمیم گرفتیم تا در این بخش به بررسی فرمول بپردازیم.

تقریبا نحوه محاسبه ارزش زمانی پول در زمان‌های مختلف به هم شبیه است. از این رو ارزش فعلی پول با ارزش آتی تا حدودی به شکل مشابه محاسبه می‌شوند. فرمول تقریبا همان فرمول است با این تفاوت که به جای میزان بازدهی و نرخ بهره، از نرخ تنزیل استفاده می‌شود. بیایید یکبار دیگر با بررسی مثالی ارزش فعلی سرمایه را حساب کنیم.

فرض کنید که شما در قرعه کشی ۱۰۰ میلیون تومان برنده شده‌‌اید و به شما دریافت فعلی همین پول یا دریافت ۱۴۰ میلیون تومان در سال آینده داده شده است. در این شرایط کدام انتخاب برای شما بهتر خواهد بود؟

فرمول محاسبه ارزش زمانی پول در چنین شرایطی به کمک شما خواهد آمد. فرض می‌کنیم که شما در یک سال قادر به ایجاد بازدهی به میزان ۳۰ درصد سالانه هستید. در این شرایط FV شما، ۱۴۰ میلیون تومان، i که اکنون همان نرخ تنزیل است، ۰.۳ می‌باشد و n هم با در نظرگرفتن دریافت یکباره سود در سال، یک می‌باشد.

با قرار دادن در فرمول گفته شده، ارزش فعلی پول شما ۱۰۷ میلیون تومان محاسبه می‌شود. در حقیقت پرداخت ۱۴۰ میلیون در سال آینده به معنای آن است که شما در ابتدا به جای ۱۰۰ میلیون، ۱۰۷ میلیون دریافت کرده‌اید. از این رو مطمئنا پیشنهاد دوم برای شما بهتر خواهد بود.

نحوه محاسبه ارزش آتی پول

ارزش آتی پول معمولا مفهوم مهم‌تری از ارزش فعلی پول است و از این رو آشنایی با نحوه محاسبه آن هم اهمیت بیشتری دارد. این کار به شما کمک می‌کند تا ارزش زمانی پول خود را در سال‌های آینده به صورت تقریبی حساب کنید و از این رو برای آینده سرمایه خود تصمیم‌های بهتری بگیرید.

فرمول مشخصی وجود دارد که مطابق تصویر می‌توانید محاسبات خود را انجام بدهید. قبل از هر چیز بهتر است برای محاسبه ارزش زمانی پول، یک نرخ بهره مشخص کنید. نحوه دریافت سود شما می‌تواند به صورت ساده یا مرکب باشد. در دریافت سود به صورت ساده به راحتی می‌توان ارزش پول در آینده را حساب کرد. فرض کنید که شما سرمایه خود را در بانکی سپرده کرده‌اید و این بانک برای هر سال به شما سود ۲۰ درصدی پرداخت می‌کند.

در این شرایط برای محاسبه ارزش آتی سرمایه خود تنها نیاز دارید تا هر سال ۲۰ درصد به سرمایه خود اضافه کنید. برای مثال پس از ۵ سال سرمایه شما دو برابر خواهد شد. هم‌چنین با در نظر گرفته میزان سود ماهانه هم می‌توانید به همین صورت برای چندین ماه آینده ارزش زمانی پول خود را حساب کنید.

فرمولی که وجود دارد بیشتر در شرایطی است که سود به صورت مرکب دریافت می‌شود. در این فرمول FV ارزش آتی سرمایه شما، PV  ارزش فعلی سرمایه، i نرخ بهره، n  تعداد دوره‌های مرکب شدن سرمایه در یک سال و n هم تعداد سال خواهد بود.

اگر توجه کنید این فرمول ارزش آتی سرمایه شما را بسته به میزان سودآوری در نظر می‌گیرد. تورم که عامل مهم دیگری است، می‌تواند به صورت جداگانه برای محاسبه ارزش سرمایه استفاده بشود. در این شرایط تمام محاسبات مطابق همین فرمول خواهد بود، با این تفاوت که به جای نرخ بازدهی، تورم قرار می‌گیرد.

اکنون با بررسی یک مثال دقیق‌تر این موضوع را بررسی می‌کنیم. فرض کنید که شما با سرمایه ده میلیونی شروع کرده‌اید و قصد دارید در هر سال به میزان سوددهی ۳۰ درصد سالانه دست پیدا کنید. با این شرایط پس از دو سال میزان سرمایه شما ۱۶۹ میلیون خواهد شد. این فرمول به شما کمک می‌کند تا به راحتی ارزش زمانی پول خود را به صورت تقریبی در آینده حساب کنید.

در اکسل هم فرمول دیگری وجود دارد که برای محاسبه ارزش آتی با فرض پرداخت‌های ثابت و دوره‌ای وجود دارد که از آن‌ها هم می‌توان برای محاسبه استفاده کرد.
هدف از همه این فرمول‌ها این است که به شما نشان بدهد سرمایه‌گذاری تا چه اندازه می‌تواند در دست‌یابی به یک زندگی بهتر کمک کند. از این رو همان‌طور که بارها اشاره شد، هر فردی باید با این شیوه محاسبه آشنا باشد.

چگونه می‌توان ارزش زمانی پول را مدیریت کرد؟

حفظ ارزش زمانی پول برای هر فردی مهم است و به وی کمک می‌کند که در سال‌های آینده از نظر اقتصادی وضعیت بهتری داشته باشد. اما همیشه این سوال وجود دارد که چگونه می‌توان ارزش پول را در گذر زمان حفظ کرد؟

سرمایه‌گذاری به شیوه صحیح می‌تواند بهترین راهکار برای جلوگیری از بی ارزش شدن پول باشد. اما منظور از سرمایه‌گذاری درست چیست؟

همیشه ماحصل سرمایه‌گذاری شما سود نیست و افراد زیادی هستند که در این سرمایه‌گذاری‌ها به زیان می‌رسند. البته منظور از زیان، از دست دادن سرمایه نیست. گاهی انتخاب یک دارایی نامناسب برای سرمایه‌گذاری می‌تواند زیان به حساب بیاید. بیابید با بررسی مثالی این ادعا را روشن‌تر کنیم. فرض کنید که میزان تورم سالانه در کشوری ۲۰ درصد است. این به معنای آن است که احتمالا در سال جدید سرمایه شما چیزی نزدیک به ۲۰ درصد ارزش کمتری داشته باشد.

پس اگر در جایی سرمایه‌گذاری کنید که سودی کمتر از نرخ تورم برای شما داشته باشد، ارزش زمانی پول کاهش پیدا کرده و در حقیقت دچار زیان شده‌اید. چیزی که باعث می‌شود قدرت خرید در ایران و سایر کشورهای با نرخ تورم بالا کاهش پیدا کند، دقیقا همین موضوع است که بسیاری نمی‌توانند سرمایه خود را به اندازه تورم رشد دهند.

برای سرمایه‌گذاری بهتر است به سراغ دارایی‌هایی بروید که برای شما سود مرکب ایجاد می‌کنند. سودهای بانکی اکثرا به صورت سود ساده هستند، به این معنا که سود تنها شامل حال اصل پول می‌شود.

زمانی که سود یک سپرده ۲۴ درصد است و اصل سرمایه ۱۰۰ میلیون است، تنها به صورت ثابت ماهی ۲ میلیون سود کسب می شود. اما در سود مرکب اوضاع کاملا متفاوت است و همین باعث می‌شود که مقدار سود در بلند مدت رشد قابل توجهی داشته باشد.

در مثال بالا اگر سرمایه اولیه همان ۱۰۰ میلیون و میزان سود ماهانه ۲ درصد باشد، در ماه اول ۲ میلیون سود و در ماه‌های بعدی مبلغی بیشتر به عنوان سود پرداخت می‌شود. برای مثال در ماه دوم ۲ درصد ۱۰۲ میلیون سود پرداخت می‌شود که با یک محاسبه ساده مبلغ ۲ میلیون و ۴۰ هزار تومان به دست می‌آید.

توصیه ما برای حفظ ارزش زمانی پول، سرمایه‌گذاری به این شیوه است. برای این گزینه‌های زیادی مانند سرمایه‌گذاری در طلا، بازارهای مالی و بسیاری از گزینه‌های دیگر دارید که انتخاب آن‌ها با توجه به مهارت شما انجام خواهد شد.

تاثیر تورم بر ارزش زمانی پول

تورم یک مفهوم بسیار آشنا برای مردم ایران است که باعث می‌شود سال به سال قدرت خرید کمتری به نسبت سال گذشته داشته باشیم. البته این مفهوم تنها مختص به اقتصاد ایران نیست و در همه کشور‌ها چنین اتفاقی خواهد افتاد، اما میزان آن مدیریت شده و از این رو زیاد احساس نمی‌شود.

بدون شک یکی از عوامل اثرگذار بر ارزش سرمایه در گذر زمان تورم خواهد بود. اما قبل از اینکه درباره این تاثیر صحبت کنیم، بد نیست تا با خود تورم آشنا شویم.
تورم در واقع ناشی از افزایش قیمت از کالا یا خدمات است که باعث می‌شود به مرور قدرت خرید کمتری داشته باشیم. این رشد قیمتی می‌تواند ناشی از مکانیسم عرضه و تقاضا باشد.

هر چه سرمایه بیشتری در دست مردم باشد، تقاضا برای خرید کالا بیشتر شده و همین باعث ایجاد رقابت می‌شود. سرمایه بیشتر می‌تواند ناشی از کاهش بیکاری باشد که این موضوع به مصرف‌کنندگان جرئت بیشتری برای خرید می‌دهد.

در آن سوی تقاضا عرضه وجود دارد که بازهم می‌تواند به شکلی، باعث افزایش تورم شود. تلاش همه بانک‌های مرکزی این است که با مدیریت میزان بیکاری، نرخ تولید و سایر عوامل، میزان تورم را کنترل کنند. اگر دقت کرده باشید، هدف کنترل است و نه مهار. در بررسی نمودار مربوط به تورم از دهه ۱۶۰۰ تا اکنون به وضوح می‌توان اشاره کرد که از تقریبا با شروع دهه ۱۹۵۰، تورم مثبت بوده است.

این موضوع نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان هر سال برای دسترسی به محصول مورد نیاز خود باید هزینه بیشتری پرداخت می‌کرده‌اند. پس تورم با افزایش هزینه‌های عمومی به مرور ارزش زمانی پول را کاهش می‌دهد. بیابید با بررسی مثالی این موضوع را بررسی کنیم.

فرض کنید قیمت یک محصول اکنون یک دلار است. آیا انتظار دارید که در ده سال آینده هم با همین قیمت این محصول را تهیه کنید؟ در بررسی نمودار مربوط به قدرت خرید با ۱۰۰ دلار می‌توانید به وضوح مشاهده کنید که ۱۰۰ دلار از محصول مورد اشاره در سال ۱۷۹۹ در سال ۲۰۱۹ به دلیل تورم چیزی نزدیک به ۲۵۰۰ دلار ارزش داشت. پس بدون سرمایه‌گذاری به مرور ارزش سرمایه شما از دست می‌رود و از این رو نقش سرمایه‌گذاری بیش از پیش مشخص می‌شود.

نتیجه‌گیری

برخلاف چیزی که در ابتدای مطلب تصور می‌کردید، همه مفاهیم اقتصادی مختص به افراد فعال در این حوزه نیست. مطمئنا شما هم با مفهوم ارزش زمانی پول زیاد برخورد خواهید کرد و باید به خوبی سواد کافی برای استفاده درست از سرمایه خود را داشته باشید. در این مطلب در مورد ارزش پول و تغییراتی که در آینده پیدا خواهد کرد، صحبت کردیم. اکنون دیگر با عوامل تاثیرگذار بر ارزش پول و نحوه انجام یک سرمایه‌گذاری درست آشنا هستید.

سوالات متداول

۱. چگونه ارزش پول را حفظ کنیم؟

برای کاهش ارزش پول در برابر تورم نیاز به سرمایه‌گذاری مناسب است که باعث حفظ ارزش و حتی رشد سرمایه می‌شود‌.

۲. ارزش زمانی پول چه مفهومی را نشان می‌دهد؟

این مفهوم اقتصادی نشان می‌دهد پولی که اکنون در اختیار دارید، ارزش بیشتری نسبت به آینده خواهد داشت، چراکه تورم و سرمایه‌گذاری می‌توانند ارزش پول را تغییر دهد.

۳. آیا امکان محاسبه ارزش پول در آینده وجود دارد؟

عوامل زیادی در محاسبه ارزش پول در آینده وجود دارند، با این حال با پیش‌بینی میزان سودآوری سرمایه‌گذاری می‌توان از طریق فرمولی که در این متن بررسی شد، ارزش آتی سرمایه را محاسبه کرد.

۴. چه عواملی ارزش پول در آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟

تورم و میزان بازدهی از عوامل مهمی هستند که در محاسبه ارزش پول در آینده نقش دارند.

با بهره‌گیری از مطالب ارائه شده در سایت آکادمی شامی، می‌توانید همه اطلاعات لازم برای شروع و حرفه‌ای شدن در حوزه معامله‌گری را به دست بیاورید. پیشنهاد ما به شما استفاده از آموزش معامله‌گری کربن است. همچنین اگر نیاز به مشاوره دارید مشاوران آکادمی شامی آماده ارائه خدمات و مشاوره رایگان به شما هستند. برای درخواست مشاوره لطفا فرم زیر را پر کنید تا در اسرع وقت با شما تماس گرفته شود.