در دنیای ارزهای دیجیتال، ارزش کل قفل شده (TVL) یک معیار محبوب است که از آن جهت ارزیابی اندازه و فعالیت پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده می‌شود. شاخص مقدار کل قفل شده نشان‌دهنده ارزش کل تمام دارایی‌های قفل شده در یک پروتکل دیفای است، مانند توکن‌هایی که در استخرهای نقدینگی استیک (Stake) شده‌اند یا در بازارها به عنوان وام سپرده شده‌اند.

بنابراین، این معیار برای تعیین ارزشمند بودن یا نبودن یک دارایی کریپتو خاص مهم است. در ادامه درباره ماهیت این شاخص، نحوه محاسبه آن، تفاوت آن با Market Cap و… با هم مطالبی را فرا می‌گیریم. پیشنهاد می‌کنیم به مباحث مطرح شده در این مقاله، به دقت توجه کنید تا به درک درستی از این شاخص و کاربرد آن برسید.

ارزش کل قفل شده یا TVL چیست؟

از زمان رونق یافتن دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) در سال 2020، کارشناسان به نوع جدیدی از سرمایه‌گذاری رسیده‌اند و طی سال‌های بعدی، همواره به دنبال راه‌هایی برای سنجش عملکرد آن بوده‌اند. جدای از شاخص‌هایی مثل مارکت کَپ، حجم معاملات و عرضه کل در گردش، ارزش کل قفل شده (Total Value Locked) یکی از شاخص‌هایی است که در بین سرمایه‌گذاران دیفای برای ارزیابی ارزش کلی دارایی‌های سپرده شده، بسیار محبوب شده است.

دارایی‌های DeFi شامل پاداش‌ها و بهره‌هایی هستند که از خدمات معمولی مانند وام‌دهی، استیکنیگ و استخرهای نقدینگی به دست می‌آیند و در قالب قراردادهای هوشمند ارائه می‌شوند. به عنوان مثال، شاخص ارزش کل قفل شده در بحث استیکینگ، یک شاخص بسیار مفید برای سرمایه‌گذارانی است که به دنبال بهره‌برداری و استفاده از پلتفرم‌های دیفای با بالاترین نرخ پاداش هستند و نشان‌دهنده مقدار دارایی‌های سپرده شده توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی است.

در سال 2022، رقم این شاخص به نزدیک به 2 میلیارد دلار (در سطح جهانی) رسید، در حالی که 2 سال قبل از آن، کل این رقم چیزی حدود 400 میلیون دلار بود و طی این 2 سال، توانست افزایش چشمگیری را تجربه کند.

با افزایش محبوبیت و ارزش دیفای در فضای ارزهای دیجیتال، شاخص مقدار کل قفل شده تبدیل به یک معیار مهم برای سرمایه‌گذارانی شده است که می‌خواهند ارزش سرمایه‌گذاری یک اکوسیستم یا پروتکل را ارزیابی کنند. این شاخص به عنوان ارزش کل ارزهای دیجیتال قفل شده در یک قرارداد هوشمند تعریف می‌شود، اما فقط ارزش رمزارزهای قفل شده ملاک نیست، بلکه شرایط اساسی وجود دارد که ممکن است بر ارزش پروژه‌های DeFi تأثیر بگذارند.

به غیر از میزان سپرده‌ها، حجم برداشت‌ها و مبلغی که یک پروتکل نگه می‌دارد، عناصر دیگری نیز هستند که بر این شاخص اثر می‌گذارند. به عنوان مثال، شاخص ارزش کل قفل شده با تغییر قیمت ارز فیات یا توکن بومی یک شبکه یا اکوسیستم، تغییر می‌کند.

سپرده‌های برخی از پروتکل‌ها ممکن است که به جای ارز فیات (مثلا دلار) بر مبنای یک توکن مشخص شوند و خود این موضوع، می‌تواند شاخص مقدار کل قفل شده را دائما دستخوش تغییر کند، به این صورت که اگر ارزش یک توکن خاص افزایش یابد، شاخص ارزش کل قفل شده نیز افزایش خواهد داشت و بالعکس.

TVL چگونه کار می‌کند؟

در سال 2009، بیت کوین به عنوان یک کریپتوکارنسی به دنیا معرفی شد و هدف آن تبدیل شدن به یک ارز غیرمتمرکز و همتا به همتا (P2P) با فناوری دفتر کل دیجیتال (Digital Ledger) مستقل از دولت‌ها و نهادهای مرکزی بود و در ابتدا، ارزهای دیجیتال جایگزین سیستم‌های مالی سنتی بودند.

با این حال، با معرفی اتریوم در سال 2015، که قابلیت‌های قرارداد هوشمند را به ارمغان آورد و امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز دائمی (dApps) را بر روی پلتفرم خود فراهم کرد، این چشم‌انداز تکامل یافت. این نوآوری باعث انفجار دیفای (دنیای مالی غیرمتمرکز) بین سال‌های 2020 و 2022 شد و dApp‌های مختلفی را آغاز کرد که بدون نیاز به واسطه‌های معمولی مانند بانک‌ها یا صرافی‌ها، خدمات مالی مانند وام‌دهی را ارائه می‌کنند.

در فضای DeFi، برای تضمین بازگشت یک وام، کاربران باید مقداری کریپتوکارنسی را به عنوان وثیقه – مشابه پیش پرداخت در وام‌های سنتی- در اختیار پلتفرم بگذارند. سپس این دارایی‌ها در داخل شبکه «قفل یا Lock» می‌شوند و در حین استیکینگ برای سایر تراکنش‌ها غیرقابل استفاده می‌شوند. مفهوم «ارزش کل ارزش قفل شده» از این فرآیند حاصل شد و تصویری از اهمیت یک شبکه یا برنامه با کمّی کردن ارزش دارایی‌های قفل شده در آن ارائه می‌دهد.

نحوه محاسبه ارزش کل قفل شده TVL

به‌طور کلی، محاسبه مقدار کل قفل شده، فرآیند جمع کردن دارایی‌های دیجیتالی است که در حال حاضر در یک پروتکل خاص دیفای یا قرارداد هوشمند تجمع پیدا کرده و قفل شده‌اند. این دارایی‌ها می‌تواند شامل ارزهای دیجیتال، استیبل کوین‌ها و یا سایر توکن‌ها باشد.

نقش این دارایی‌ها این است که به‌عنوان وثیقه وام و یا ارائه نقدینگی به پروژه مدنظر، عمل کنند و به پروژه اعتبار دهند. به عنوان مثال، اگر یک پلتفرم DeFi در قرارداد هوشمند دارای 10 میلیون دلار ETH، 5 میلیون دلار USDT و 2 میلیون دلار از دیگر توکن‌های ERC-20 باشد، ارزش شاخص آن 17 میلیون دلار خواهد بود.

با این حال، معمولاً سرمایه‌گذاران برای دستیابی به عدد صحیح و درست شاخص ارزش کل قفل شده، به پلتفرم‌های تجزیه و تحلیل دیفای که نقش یک واسطه بی‌طرف را بازی می‌کنند، متکی هستند و به اعداد آن‌ها اعتماد می‌کنند.

این پلتفرم‌ها از رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) و فرآیندی به نام web scraping برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای محاسبه شاخص استفاده می‌کنند. در ادامه چند نمونه از مقادیر شاخص مقدار کل قفل شده‌ که توسط پلتفرم تحلیلی DeFiLlama در 28 اوت 2023 ثبت شده‌اند را آورده‌ایم:

Lido: 13.9 میلیارد دلار

MakerDAO: 13.5 میلیارد دلار

Aave: 53.4 میلیارد دلار

JustLend: 36.3 میلیارد دلار

Swap: 3.33 میلیارد دلار

اگر الآن به این سایت سری بزنید و مقدار کل قفل شده برای این موارد را بررسی کنید، به احتمال خیلی زیاد اعداد متفاوتی را مشاهده خواهید کرد، زیرا دارایی‌های کریپتو در اکوسیستم دیفای می‌توانند بسیار پرنوسان و متغیر باشند.

چرا TVL در دیفای اهمیت دارد؟

شاخص ارزش کل قفل شده می‌تواند دید و نگرشی مناسب را در مورد سلامت و محبوبیت یک پلتفرم ارائه دهد. به عنوان مثال، یک شاخص با عدد بالاتر به این معنی است که سرمایه بیشتری برای استقراض و وام در آن در دسترس است، اما خب این موضوع تنها دلیل مهم بودن آن نیست. برخی دیگر از دلایلی که باعث می‌شود شاخص ارزش کل قفل شده در Defi مهم باشد، عبارتند از:

1. شاخص اعتماد

شاخص ارزش کل قفل شده بالا می‌تواند به این معنی باشد که مردم به امنیت و قابلیت اطمینان یک پروتکل اعتقاد دارند، زیرا کاربران مایل هستند که برای استفاده از آن پول خود را هزینه کنند. البته از یک سمت دیگر هم این موضوع می‌تواند یک سیگنال گمراه کننده را ارائه دهد، چرا که ممکن است صرفا چند نفر از افراد تیم موسس سرمایه‌های زیادی را واریز کرده و مبلغ شاخص مقدار کل قفل شده را به شکلی مصنوعی افزایش دهند.

برای به دست آوردن تصویر بهتری از درستی و سالم بودن یک پلتفرم، باید از عوامل دیگری مانند تعداد کاربران و سایر داده‌های مربوط به فعالیت پلتفرم به‌عنوان یک عواملی مکمل استفاده کرد.

2. رشد پروتکل

یک روند صعودی ثابت در شاخص ارزش کل قفل شده می‌تواند نشان‌دهنده رشد یک پروتکل دیفای باشد. با مشارکت بیشتر کاربران و اختصاص دادن دارایی‌های خود به یک پروژه، آن‌ها قدرت شبکه را بیشتر کرده و حتی می‌توانند کاربران بیشتری را جذب کنند و این گونه یک حلقه بازخورد مثبت برای گسترش و تقویت پروتکل ایجاد می‌شود.

3. علاقه سرمایه‌گذار

از شاخص ارزش کل قفل شده را می‌توان برای فهمیدن میزان علاقه سرمایه‌گذاران به یک پروژه و پورتکل DeFi استفاده کرد. بالا بودن شاخص مقدار کل قفل شده می‌تواند سرمایه‌گذاران و مؤسسات سنتی بیشتری را جذب کند، زیرا این افراد و نهادها کمتر به پروژه‌های دیجیتالی و با خصوص غیرمترکز اعتماد می‌کنند و بالا بودن میزان دارایی‌های قفل شده، مشروعیت و توجه بیشتری را به فضای سرمایه‌گذاری جلب کند.

ارزیابی ریسک

شاخص ارزش کل قفل شده می‌تواند به عنوان یک شاخص ارزیابی ریسک برای سرمایه‌گذاران و کاربران فعلی عمل کند. پروتکلی با شاخص مقدار کل قفل شده بسیار بالا ایمن‌تر دیده می‌شود، زیرا بسیاری دیگر از افراد هم دارایی‌های خود را به آن پلتفرم سپرده‌اند. اما از سوی دیگر، شاخص مقدار کل قفل شده پایین هم ممکن است نشان دهد که یک پلتفرم هنوز به خوبی آزمایش و ارزیابی نشده و بنابراین استفاده از آن ریسک بیشتری به همراه دارد.

تفاوت بین TVL و Coinmarket Cap

TVL و Market Cap، دو معیار محبوبی هستند که در زمینه‌های مختلف برای ارزیابی موفقیت یک پروژه کریپتو از آن‌ها استفاده می‌شود. شاخص Market Cap، برابر است با اندازه‌گیری ارزش کل بازار بر اساس تعداد توکن‌ها، ضرب در قیمت توکن. از عموما هر چقدر که Market Cap یک ارز دیجیتال بالاتر باشد، از دید بازار هم ارزش بیشتری دارد.

از سوی دیگر، شاخص ارزش کل قفل شده یک ارزیابی از میزان پذیرش پروتکل را در حال حاضر ارائه می‌دهد. این شاخص نشان می‌دهد که پروتکل چقدر به هدف مورد نظر خود عمل می‌کند و چقدر اعتماد و علاقه از کاربرانی که فعالانه در اکوسیستم آن شرکت می‌کنند به دست آورده است.

توجه: اگر علاقه به درک کاربرد فعلی پروتکل و اثربخشی آن در ارائه خدمات ارزشمند در اکوسیستم دیفای دارید، باید از شاخص مقدار کل قفل شده استفاده کنید. در مقابل، شاخص Market Cap می‌تواند معیار بهتری برای ارزیابی عملکرد سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در یک بازار یا ارز باشد.

با این حال، به یاد داشته باشید که هم شاخص مقدار کل قفل شده و هم Market Cap به دلیل احساسات جاری در بازار می‌توانند به‌طور قابل توجهی نوسان داشته باشند و در نظر گرفتن این معیارها در کنار سایر عوامل هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری ضروری است. در نهایت، همواره به خاطر داشته باشید که قبل از سرمایه‌گذاری در بازارهای دیفای یا ارزهای دیجیتال، تحقیقات گسترده‌ای انجام دهید.

تغییرات شاخص TVL

یکی از موارد مهم هنگام کار با این شاخص، این است که حجم دارایی‌های قفل شده ثابت نیست و این عدد، می‌تواند در زمان‌های مختلف، کاملا متفاوت و متغیر باشد. در واقع عدد شاخص می‌تواند حتی در عرض چندین روز یا حتی چندین ساعت هم تغییر کند. از همین رو اگر می‌خواهید با این شاخص، عملکرد یک پروژه دیفای را بررسی کنید، باید اعداد را در همان روز بررسی و با سایر شاخص‌ها و اعداد مقایسه کنید.

ارزهایی با بیشترین TVL

طبق گزارش‌های رسیده از defillama.com، در ادامه پنج ارز دیجیتال با بالاترین TVL را تا تاریخ 12 سپتامبر 2023 لیست کرده‌ایم که به شرح زیر هستند:

Lido یک پروتکل دیفای است که برای ارائه راهی جهت حل مشکلات استیکینگ اتریوم طراحی شده است. علاوه بر حل خود مشکلات مربوط به استیکینگ اتریوم، Lido جایگزینی هم برای آن ارائه می‌کند، جایگزینی که تحت سلطه یک صرافی متمرکز است و ماهیت حضانتی (Custodial) دارد. لیدو با سهم بازار 74.1 درصدی به یکی از بزرگترین پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) در اتریوم تبدیل شده است.

MakerDAO یک پلتفرم وام‌دهی و استقراض دارایی‌های کریپتو است که در شبکه اتریوم فعالیت می‌کند. مِیکر وام‌هایی را به شکل استیبل کوین DAI ارائه می‌دهد که با استفاده از پشتیبانی مازاد دارایی‌های کریپتو در قراردادهای هوشمند قفل شده است.

Aave پروتکلی است که به کاربران خود اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال خود را برای دریافت سود سپرده‌گذاری کنند و همچنین قابلیت گرفتن وام هم در این پروتکل وجود دارد.

JustLend یک پروتکل وام‌دهی خاص برای شبکه Tron است. پروتکل JustLend دو کارکرد دارد: وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان، هر دو می‌توانند به‌طور مستقیم با پروتکل تعامل داشته باشند تا به نرخ‌های بهره متغیر تعیین شده توسط الگوریتم‌ها دسترسی پیدا کنند.

Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز است که تبادل توکن‌های ETH و ERC-20 (رایج‌ترین استاندارد توکن مورد استفاده در بلاک چین اتریوم) را تسهیل می‌کند.

بلاکچین‌هایی با بیشترین TVL

علاوه بر ارزهایی با بالاترین مقدار دارایی‌های قفل شده، شبکه‌های بلاک چینی با مقدار شاخص ارزش کل قفل شده بالا نیز وجود دارند که توسط defillama.com فهرست شده‌اند:

بیشتر بخوانید: بلاکچین چیست؟

شبکه اتریوم اصلی‌ترین و بزرگترین شبکه در ایجاد برنامه‌های دیفای است. شاخص ارزش کل قفل شده در DeFi نقش مهمی در نشان دادن پتانسیل و قدرت احتمالی یک پروتکل دیفای ایفا می‌کند. شاخص مقدار کل قفل شده همچنین برای یک پروژه DeFi معین، از شاخص Market Cap عملکرد بهتری دارد. شاخص مقدار کل قفل شده نه تنها به سرمایه‌گذاران در مورد ارزش واقعی پروتکل‌های دیفای جدید اطلاعات مفیدی می‌دهد، بلکه راه را برای پذیرش آسان‌تر یک دیفای هم هموارتر می‌کند.

آیا ارزش کل قفل شده معیاری قابل اعتماد است؟

اگر یک dApp دارای Market Cap بیشتری نسبت به شاخص مقدار کل قفل شده خود باشد (نسبت مارکت کپ به دارایی‌های قفل شده بیشتر از یک باشد)، این موضوع نشان می‌دهد که آن پروتکل بیش از حد ارزش‌گذاری شده است. به همین ترتیب، اگر Market Cap کمتر از مقدار کل دارایی‌های قفل شده باشد (نسبت مارکت کپ به دارایی‌های قفل شده کمتر از یک باشد)، نشان می‌دهد که پروتکل کمتر از حد واقعی خود ارزش‌گذاری شده است.

جدای از نسبت میان این دو، هر پلتفرمی با کمتر از 1 میلیارد دلار دارایی کل قفل شده، می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد. بنابراین، در پاسخ به این که آیا این شاخص قابل اعتماد هست یا نه، باید تمامی این عوامل را در نظر گرفت.

تک سپرده یا Single Deposit

در کنار نسبت mcap/TVL، عامل دیگری که می‌تواند شاخص مقدار کل قفل شده را به عنوان یک شاخص ارزش منحرف کند، فعالیت نهنگ‌ها در بازار است. این افراد یا مؤسسات با بودجه بالا، می‌توانند به‌طور موقت شاخص مقدار کل قفل شده یک پروتکل را با واریز پول زیاد و قراردادن یک سپرده، به‌طور مصنوعی افزایش دهند. به همین ترتیب، آن‌ها می‌توانند با برداشت مبالغ زیاد، شاخص را به شکل قابل توجهی پایین بیاورند.

جمع‌بندی

از زمان رونق گرفتن DeFi در سال 2020، مسیری برای کاربران کریپتو هموار شده است تا با قفل کردن دارایی‌های کریپتو در پروتکل‌های مختلف دیفای، سود حاصل از دارایی‌های خود را به حداکثر برسانند. بدون شک درک مناسب شاخص مقدار کل قفل شده یک معیار ارزشمند برای سرمایه‌گذاران و کاربران DeFi است، زیرا نقش مهمی در ارائه یک نمای کلی از سلامت کلی یک اکوسیستم دیفای دارد.

در حال حاضر، بیش از 70 میلیارد دلار دارایی کریپتو در بیش از 1800 پروتکل DeFi قفل شده است، از سرمایه‌گذاری و وام گرفته تا برنامه‌های نقدینگی مختلفی که در پلتفرم‌های مختلف وجود دارد. به عنوان مثال، Lido Finance، ارائه‌دهنده محبوب سهام اتر، بیش از 14.15 میلیارد دلار سپرده در پلتفرم خود به شکل قفل شده دارد که تقریباً 20 درصد از کل سهم بازار دیفای را تشکیل می‌دهد.

مجموعه‌های لایه 2 اتریوم (L2) نیز با دارایی قفل شده‌ای که از ابتدای سال 300 درصد رشد داشته‌اند، توجهات زیادی را به خود جلب کرده‌اند. مجموع دارایی‌های قفل شده در همه مجموعه‌ها 9.73 میلیارد دلار است. Arbitrum One بیش از 60 درصد سهم بازار را در اختیار دارد و مبلغی معادل با 1.637 میلیارد دلار ارزش دارایی‌های قفل شده آن است.

در تاریخ 12 سپتامبر 2023، ارزش کل دارایی‌های قفل شده در تمامی پروتکل‌های DeFi به 36.931 میلیارد دلار رسید که مقدار قابل توجهی است. با افزایش تعداد گزینه‌های سرمایه‌گذاری و سایر ویژگی‌های جدید، دیفای همچنان به جذب بسیاری از سرمایه‌گذاران جدید برای استفاده از پلتفرم‌های خود ادامه می‌دهد. همچنین به خاطر هاوینگ بیت کوین و استقبال بیشتر از بازار رمزارزها، انتظار می‌رود هجوم بیشتری به سمت DeFi و اکوسیستم کریپتو ایجاد شود.

سوالات متداول

1. ارزش کل قفل شده چیست؟

این شاخص، برابر با مقدار دارایی‌های سپرده شده توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی است. این مبلغ، به عنوان یک سپرده در پلتفرم قرار داده می‌شود و تضمینی است برای این که افراد، مبالغی که از پلتفرم وام گرفته‌اند را در آینده بر می‌گردانند.

2. ارزش کل قفل شده چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه، باید مجموع تمامی دارایی‌های دیجیتالی که در یک پروژه یا پروتکل تجمع پیدا کرده‌اند را محاسبه و با یکدیگر جمع کرد، این دارایی‌ها شامل ارزهای دیجیتال، استیبل کوین‌ها و یا سایر توکن‌ها می‌شود.

چه ارزهایی بیشترین مقدار کل قفل شده را دارند؟

طبق داده‌های منتشر شده توسط پلتفرم تحلیلی DeFiLlama در 28 اوت 2023، ارزهای Lido، MakerDAO، Aave، JustLend و UniSwap بیشترین مقادیر را دارند.

با بهره‌گیری از مطالب ارائه شده در سایت آکادمی شامی، می‌توانید همه اطلاعات لازم برای شروع و حرفه‌ای شدن در حوزه معامله‌گری را به دست بیاورید. پیشنهاد ما به شما استفاده از آموزش معامله‌گری کربن است. همچنین اگر نیاز به مشاوره دارید مشاوران آکادمی شامی آماده ارائه خدمات و مشاوره رایگان به شما هستند. برای درخواست مشاوره لطفا فرم زیر را پر کنید تا در اسرع وقت با شما تماس گرفته شود.